Dokunmatik Ekranlar Hakkında Bilgilendirme

Temelde birbiriyle iletişim halinde iki sistem bulunur.  Bunlardan bir tanesi dokunmatik ekranı ve bir işlem birimini kapsayan ve 

dokunulduğunda ekrandaki duyargalardan (sensörlerden) gelen veriyi koordinata çevirip sisteme ileten sistem, diğeri de işletim 

sistemidir. İşletim sistemi, gelen koordinat verisini kullanarak kullanıcının istekleri doğrultusunda hareket etmekle yükümlüdür.  

Tekli dokunmatik ekranda iki parmak ile dokunulduğunda hatalı koordinat bilgisi oluşur ya da yanıt oluşmaz.  Cihazların işletim 

sistemleri tekli dokunmatik ekran teknolojisinin getiri ve götürüleri dikkate alınarak tasarlanmışlardır.

Dokunmatik ekranlarda 3 temel teknoloji mevcuttur: Rezistif, Kapasitif ve Kızılötesi.

Rezistif dokunmatik ekran,

Direnç prensiplerini temel alarak geliştirilmiş bir teknolojidir.  Direncin boyunu ne kadar uzatırsanız 

direnci o kadar artar, boyunu ne kadar kısaltırsanız direnç de o kadar azalır.  Direncin artıp azalmasına göre de iletkenden geçen 

akım miktarı ve uçlar arasındaki potansiyel fark değişir.  İşte rezistif dokunmatik ekranların doğru yanıt vermesini akımdaki ve 

potansiyel farktaki bu değişkenlik sağlar.  Rezistif Dokunmatik Ekranın yapısı Şekil IV.1’de verilmiştir.

 

 

Rezistif dokunmatik ekranların avantajları;

• Su ya da toz gibi dış etkenlerden etkilenmez,
  
• Dayanıklıdır,
  
• Dokunulmadığı zamanlarda harcadığı enerji sıfıra çok yakındır.
  

Rezistif dokunmatik ekranların dezavantajları;

• Aynı anda birden fazla dokunuşu tespit edemez.
  
• Diğerlerine göre daha fazla kuvvet uygulamak gerekebilir.
  
• Diğerlerine göre oldukça düşük geçirgenliğe sahiptir.
  

Kapasitif dokunmatik ekranlar, 

Rezistif dokunmatik ekranlara göre biraz daha farklı bir sistemle çalışırlar.  Aslında ekranın yapısı rezistif ekrana göre daha basittir, saydam iletkenle kaplı yalıtkan bir malzemedir.  Yalıtkan malzemenin cam olması bu ekranı dayanıklı kılar.

 

 

 

 

 

Kapasitif dokunmatik ekranların avantajları;

• Birden fazla dokunmanın algılanmasına izin verir ve sürükleme yaparken de rahatlık sağlar,
  
• Rezistif ekranlara göre çok daha hassastır,
  
• Üst yüzeyin esnek olması gerekmediğinden sertlik ve çizilmezlik konusunda başarılı yalıtkanlar kullanılarak dayanıklılık arttırılabilir.
  

Kapasitif dokunmatik ekranların dezavantajları;

• Maliyetlidir,
  
• Rezistif ekranlara göre uyarlanmış işletim sistemleri çoklu dokunmatik kapasitif ekranla kullanılamaz,
  
• Rezistif’e göre daha fazla enerji harcar.

 

 

 

Kızılötesi Dokunmatik Ekranlar (Infrared Touchscreens)

Diğer teknolojilerin aksine kızılötesi dokunmatik ekranlarda ekstra bir katman kullanılmaz. Bu tip ekranların çalışma mekanizması ışık demeti kesinti teknolojisine dayanır. Ekranın üzerinde kızılötesi ışınları göndererek ve alarak oluşturulmuş görünmez bir ağ vardır. Işık huzmelerini kesen bir dokunuş bu ağ üzerindeki dokunulan noktanın tespit edilmesini sağlar.

Nirengi yöntemi, belli sayıda noktanın konumunu büyük bir doğruluk ve kesinlik oranıyla saptayabilmeye imkan veren bir yöntemdir. Bulunan nokta, tepe nokta olarak kabul edilerek alan üçgenlere bölünür.

Yüzey Akustik Dalga Teknolojisi (SAW Touch)

Bu ekranlarda, cam panelin kenarlarına transdüserler (enerji aktarımı yapan sistem) yerleştirilmiştir. Transdüserler, yüzeyde sensörler tarafından alınan bir görünmez ultrasonik (sesötesi) dalga ağı yaratır.

 

SAW dokunmatik ekranlar parmak, eldivenli bir el veya bir ekran kalemi ile kullanılabilir. Yüksek optik netlik, dokunma ömrünün oldukça uzun olması ve kullanım kolaylığı en önemli avantajlarıdır. Dezavantajı ise ekran yüzeyinde oluşabilecek kirlenmelere karşı hassas olmasıdır. Kirlenmesi durumunda ekranda çalışmayan alanlar oluşabilir.

Telefon Ekranlarının Altındaki Simetrik Çizgiler

Telefon ekranı kapalıyken görünen baklava şeklindeki ( Mi 8 lerde baklava şekilli ) kristalize ( gökkuşağı gibi parlak ve rengarenk ) çizgiler bilinenin aksine pikseller ile alakalı değildir.

Kabaca kapasitif ekranların elektrotları diyebiliriz. Yeni telefonlarda çoklu dokunmatik (Multi Touch PCAP) kullanılır.

Çoklu dokunmatik (Multi Touch PCAP) ekran, bir dizi satır ve sütunlardan (X ve Y) oluşur. Her bir ızgaranın(grid) kesişimi bir kapasitör oluşturur. Örneğin, 16 x 14 ızgarada 224 kapasitör bulunur. Bir kondansatör elektrik enerjisini geçici olarak depolayabilir ve komşu kapasitörlerden küçük enerji parçalarını çalabilir. Kontrol kartı ise her bir iletkeni ayrı ayrı kontrol eder. Aynı anda birden fazla dokunma noktasını tespit etmeyi mümkün kılan budur.

Aşağıdaki resimde belirtilen çizimde de görüleceği üzere; Çoklu dokunmatik (Multi Touch PCAP) ekran kontrol cartı her elektrot kesişmesini tarar. Bu yüzden her kesişme bir temas noktası olarak tanımlanabilir.

Bu elektrotlar patent yüzünden markalara göre baklava yada kare desenli olabilir.

Özellikle amoled ekranlarda daha fazla belli olmasının sebebi, kullanılan teknolojide LCD ekranlara göre bir çok ara katmanın çıkartılmasıdır. Bu da ekranın daha ince ve daha az yer kaplamasını sağlar.

Sonuç olarak ;

Görünen çizgiler kapasitif ekranların elektrotlarıdır.

Dokunmatik Ekranların Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir

Dokunmatik ekranların ve özellikle de kapasitif esaslıların bu derece ilgi görmesinin nedeni kullanım kolaylığı. Ekrana gelen görüntüler ve menü seçenekleri başarılı biçimde düzenlendiğinde kullanıcının cihazla ilgili seçenekleri detaylı olarak bilmesi, eski cihazlarda olduğu gibi butonların yerlerini ve görevlerini öğrenmesi (kısa bas, çift bas, basılı tut vb.) gerekmiyor. Butonlar devreden çıkınca elde edilen boş alana daha geniş ekran yerleştirilebiliyor ve kullanıcı deneyimi iyileşiyor. Bazı cihazlarda yer alan hayli geniş QWERTY klavyelerin dokunmatik ekrana taşınmasıyla ciddi derecede alan tasarrufu elde edildi ve kalınlıklar da azaldı. Mekanik parçalar azalınca arıza yapma riski düştü ama kullanıcıların daha dikkatli olması şart oldu. Bilindiği üzere dokunmatik ekranlar genelde dış ortamdan gelecek darbelere karşı açıkta duruyor. Gorilla Glass gibi bazı koruyucu sert kaplamalar var ama bu koruma tüm cihazlarda standart değil. Aniden gerçekleşen bir düşmeden sonra dokunmatik ekran boydan boya çatlayabilir ve cihazın değiştirilmesi şart olabilir. Bir diğer sıkıntı ise sürekli olarak ekrana dokunmadan doğan parmak izleri. Deri üstündeki yağın ekran üstüne geçmesiyle oluşan izler can sıkıcı olabiliyor ve görüntü netliği düşebiliyor. Ekranın çizilmesini ve kirlenmesini engellemek için kullanılan özel şeffaf kaplamalar var. Bunlarla birlikte dokunma hassasiyeti ve görüntü netliğinde düşüş gerçekleşebilir. En iyisi Gorilla Glass türünden özel kaplama içeren ekranları tercih edip koruyucu tabaka eklememek.

Çoklu Dokunmatik Desteği Olan Ekranlar

Son nesil kapasitif dokunmatik ekranlar çok daha gelişmiş durumda ve işletim sistemlerinin de gelişmesiyle çoklu dokunma yaygınlaştı. Örneğin fotoğraflara, haritaya, kamera görüntüsüne bakarken yakınlaşmak ya da uzaklaşmak için çift parmakla çimcik hareketi yapıyor ve zaman kazanıyoruz. Ekrandaki görüntüyü döndürmek için de bunu temsil eden hareketi çift parmakla gerçekleştirmek yetiyor. Daha fazla çoklu dokunma görmek istiyorsanız oyunları deneyin deriz. Karakteri yönetmek, zıplatmak, ateş etmek vb için çok sayıda farklı kombinasyonlar uygulayabilirsiniz. Alıştıktan sonra çok sayıda tuş içeren eski gamepad’leri unutmanız son derece kolay. Cep telefonlarından çok tablet bilgisayarlarla gelen 7 inç ve üstü geniş dokunmatik ekranlar oyunlar için ideal. Bazı üreticiler hepsi bir arada bilgisayarlara ve dizüstü bilgisayarlara da dokunmatik panel ekledi. Buradaki sorun dikey duran bir ekrana dokunmanın yorucu olması. Gorilla Arm olarak bilinen aşırı kol yorulması sendromunu yaşamak isteyenler tablet gibi ekranı yatay cihazlardan öteye geçmemeli. Dokunmatik ekran kullanımını kolaylaştıran özelliklerse sesli ve titreşimli besleme. Haptik olarak geçen sistem sayesinde ekrana dokunulduğuna ses duyuluyor yada titreşim hissediliyor. Bu sayede daha hızlı biçimde kullanmak mümkün olabiliyor.